Regio - Ondanks een hevige regenbui in de afgelopen dagen, is het tot nu toe erg droog voor de tijd van het jaar. Waterschap Aa en Maas neemt maatregelen om het water dat valt of wordt aangevoerd, zo goed mogelijk vast te houden. Het doel hiervan is om de voorraad grondwater te beschermen zodat er ook later dit jaar voldoende water is voor landbouw en natuur. De maatregelen bestaan uit het maximaliseren van de wateraanvoer vanuit het kanalenstelsel (Noordervaart, Kanaal van Deurne, Peelkanaal) en het hoog zetten van stuwen. Plaatselijk maait het waterschap waterbodems om de doorstroming van water te bevorderen.

Lokaal nu al beregening
Dijkgraaf Lambert Verheijen: "Doordat er deze winter weinig neerslag is gevallen, is de grondwaterstand gemiddeld laag. Tegelijkertijd is het groeiseizoen van gewassen, planten en bomen door de zachte winter dit jaar erg vroeg begonnen. Die combinatie maakt dat er bijvoorbeeld in het gebied van de zandgronden (o.a. rond Deurne en Gemert-Bakel) eind maart al werd beregend met grond- en oppervlaktewater om jonge aanplant en ingezaaide percelen van water te voorzien".

Recordjaar?
Met name in de maand maart was het erg droog en viel er slechts 12 mm (Gemert) tot 26 mm (Volkel) neerslag in het beheergebied (Noordoost-Brabant). Het overgrote deel van de waterlopen kan nog op peil worden gehouden, maar sommige sloten staan droog. De droogte heeft vooral effect op de grondwatervoorraad: de grondwaterstanden staan op het niveau dat normaal is voor de maanden juni / juli. Het voorjaar van 2011 is het droogste voorjaar tot nu toe, toen viel gemiddeld over het gehele land 49 mm neerslag (bron KNMI). Met de beperkte neerslag en de hoge temperaturen zijn we in Oost-Brabant hard op weg dit oude record te verbreken.

Kostbaar grondwater beschermen
“En dat is een record waar we niet op zitten te wachten”, zegt Lambert Verheijen. “De weersvoorspellingen lopen uiteen en het is de vraag of er dit voorjaar voldoende neerslag gaat vallen om de dalende trend in het grond- en oppervlaktewater af te remmen. Met maatregelen proberen we de grondwatervoorraad zo goed mogelijk te beschermen. Water is immers van groot belang voor landbouw en natuur. Op dit moment zijn noodmaatregelen nog niet aan de orde, maar we hebben nog nooit zo vroeg in het jaar zoveel water vanuit het kanalenstelsel ingelaten. We blijven de situatie goed in de gaten houden”, aldus dijkgraaf Lambert Verheijen.

Klimaatparadox
Dat klimaatverandering zorgt voor meer neerslag in een korte tijd (piekbuien), is bekend. Maar we hebben in Nederland ook steeds vaker te maken met warme, droge perioden die bovendien langer duren. Een langdurige droge periode kan schadelijk zijn voor bomen, planten, dieren en mensen. Door de sterke verdamping zakt ook het grondwaterpeil. Hierdoor kunnen de wortels van bomen, planten én landbouwgewassen niet goed meer bij het water. Met het droogvallen van sloten en plassen droogt het leefgebied van vissen en amfibieën letterlijk op. Door lage oppervlaktewaterstanden warmt de watertemperatuur sneller op en neemt ook de concentratie opgeloste afvalstoffen snel toe. Dit zorgt voor een slechte waterkwaliteit en kan zorgen voor snelle groei van bijvoorbeeld blauwalg en stankoverlast. Ook op dit vlak houden de medewerkers van het waterschap de situatie goed in de gaten

Deltaplan
De hoge zandgronden in Oost- en Zuid-Nederland kennen nu al perioden van watertekort (vgl. jaren 2003, 2006, 2013). Door klimaatverandering staat de beschikbaarheid van voldoende schoon water op de hoge zandgronden verder onder druk. Dat kan leiden tot grotere knelpunten voor landbouw, natuur, drinkwater, scheepvaart, industrie, recreatie en het stedelijk gebied. De uitdaging is om water langer vast te houden en daarna slimmer te benutten, zonder dat dit leidt tot een structurele toename van wateroverlast. Dat vraagt om een nieuwe zoetwaterstrategie en een verstandige inrichting om weerextremen goed op te vangen.

Dit is de gezamenlijke ambitie van de samenwerkende partijen in het Deltaplan Hoge Zandgronden (provincies Noord-Brabant en Limburg, waterschappen Aa en Maas, De Dommel, Brabantse Delta, Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas, Rijkswaterstaat Zuid-Nederland, landbouworganisaties ZLTO en LLTB, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Brabants Landschap, drinkwaterbedrijven Brabant Water en WML).